Απονεύρωση-Ενδοδοντική Θεραπεία των Δοντιών
Η Ενδοδοντία είναι ένας κλάδος της οδοντιατρικής που έχει ως αντικείμενο τη διάγνωση και την θεραπεία των βλαβών του πολφού αλλά και των πολφικής αιτιολογίας βλαβών των περιοδοντικών και των περιακρορριζικών ιστών. Για να καταλάβουμε τι είναι η απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία, βοηθάει να ξέρουμε κάτι για την ανατομία του δοντιού:
Μέσα στο δόντι, κάτω από την λευκή αδαμαντίνη, υπάρχει ένα σκληρό στρώμα, που ονομάζεται οδοντίνη. Κάτω από την οδοντίνη υπάρχει ο πολφός. Ο πολφός είναι ένας μαλακός ιστός που βρίσκεται μέσα στο δόντι και του παρέχει ζωτικότητα και αισθητότητα. Επίσης, περιέχει αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και συνδετικό ιστό και διαπλάθει τους γύρω σκληρούς ιστούς κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Ο πολφός εκτείνεται από την μύλη (το τμήμα του δοντιού, που βρίσκεται πάνω από τα ούλα) μέχρι το άκρο της ρίζας, όπου συνδέεται με τους ιστούς που περιβάλουν τη ρίζα. Παράλληλα, ο πολφός είναι σημαντικός κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του δοντιού. Ταυτόχρονα, όταν ένα δόντι είναι πλήρως διαπλασμένο, μπορεί να επιβιώσει χωρίς τον πολφό, γιατί συνεχίζει να τρέφεται από τους ιστούς γύρω από αυτό.
Πότε θα χρειαστεί η απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία;
Η απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία είναι απαραίτητη, όταν ο πολφός έχει φλεγμονή ή λοίμωξη. Εάν η φλεγμονή του πολφού ή λοίμωξη έχει αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει πόνο ή να οδηγήσει σε απόστημα.
Αυτή η φλεγμονή ή λοίμωξη μπορεί να έχει διάφορες αιτίες:
- Τερηδόνα που ξεκινά από κάποιο σημείο στην μύλη ή στη ρίζα του δοντιού και αποκτά κάποιο βάθος και πλησιάζει το πολφό.
- Βαθιά διάβρωση, ρωγμή ή κάταγμα, επαναλαμβανόμενες οδοντιατρικές εργασίες. Επιπλέον ένας τραυματισμός σε ένα δόντι (είτε μετά από ατύχημα, είτε λόγω βρυγμού) μπορεί να προκαλέσει ζημιά στον πολφό, ακόμη και αν το δόντι δεν έχει ορατές ρωγμές ή κάταγμα.
- Μια ορθοδοντική ανωμαλία του δοντιού μπορεί να είναι μια άλλη αιτία.
- Τέλος μια άλλη αιτία που μπορεί να οδηγήσει σε απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία είναι οι λεγόμενες ενδο-περιοδοντικές βλάβες. Η στενή βιολογική και ανατομική σχέση του πολφού με τους περιοδοντικούς ιστούς δημιουργεί μεταξύ τους μια αλληλεπίδραση, που επιτρέπει την ανταλλαγή των τοξικών προιόντων της φλεγμονής ή λοίμωξης ανάμεσα τους.
Η σωστή απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία συμβάλλει σημαντικά στην εξάλειψη μιας ενδοπεριοδοντικής βλάβης, όταν πρόκειται για βλάβη που οφείλεται στον πολφό.
Όταν όμως το αίτιο της βλάβης προέρχεται από το μολυσμένο περιοδόντιο, τότε επιβάλλεται να γίνει θεραπεία και του περιοδοντίου και του πολφού μαζί, ώστε να εξαλειφθεί ο μικροβιακός παράγοντας. Γενικώς οι βλάβες που έχουν σαν προέλευση το περιοδόντιο, έχουν χειρότερη πρόγνωση συγκριτικά με τις βλάβες που προέρχονται από τον πολφό.
Συμπτώματα που οδηγούν στην απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο, παρατεταμένη ευαισθησία στη ζέστη ή στο κρύο, ευαισθησία στην αφή και το μάσημα, αποχρωματισμό των δοντιών, και οίδημα και ευαισθησία στους λεμφαδένες καθώς και στο παρακείμενο οστό και τους ουλικούς ιστούς. Ωστόσο, μερικές φορές δεν υπάρχουν συμπτώματα.
Στάδια Απονεύρωσης-Ενδοδοντικής θεραπείας
- Διάνοιξη του δοντιού με τον κατάλληλο τροχισμό της μύλης του δοντιού, μέχρι να αποκαλυφθεί το σύνολο του μυλικού θαλάμου του δοντιού και αφαίρεση του πολφού.
- Προπαρασκευή και διεύρυνση των ριζικών σωλήνων με μηχανοκίνητα μικροεργαλεία, τα οποία υποβοηθούνται με τη χρήση του EDTA ( ειδικό σκεύασμα που διευκολύνει εκτός των άλλων τη προώθηση των μικροεργαλείων μέσα στον ριζικό σωλήνα)
- Διακλυσμοί για αποστείρωση/απολύμανση των ριζικών σωλήνων που γίνονται εναλλάξ με την μηχανική προπαρασκευή και στέγνωμα αυτών.
- Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να γίνει προσωρινή πλήρωση των σωλήνων με πάστα που έχει αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση
- Ερμητική έμφραξη του ριζικού ή των ριζικών σωλήνων με κώνους γουταπέρκας και ακτινογραφικός έλεγχος, ώστε το εμφρακτικό υλικό να φτάνει μέχρι το ακρορρίζιο – το τμήμα δηλαδή του δοντιού από το οποίο εισέρχονται σε αυτό τα αγγεία και τα νεύρα
- Προσωρινή έμφραξη του δοντιού, η οποία διατηρείται μέχρι να πραγματοποιηθεί η τελική έμφραξη στην επόμενη συνεδρία.
Η σωστή απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία προϋποθέτει ερμητική έμφραξη του ριζικού σωλήνα και του δοντιού.
Προσθετική αποκατάσταση μετά από Απονεύρωση-Ενδοδοντική θεραπεία
Μετά από την τελική έμφραξη των ριζικών σωλήνων ακολουθεί η ανασύσταση του δοντιού και η τοποθέτηση της προσθετικής αποκατάστασης, συνήθως στεφάνης.
Η κάλυψη του απονευρωμένου-ενδοδοντικώς θεραπευμένου δοντιού με στεφάνη είναι απαραίτητη, προκειμένου αυτό να διατηρηθεί στο φραγμό και να υπόκειται στις ισχυρές πιέσεις και δυνάμεις που ασκούνται κατά τη λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος, δεδομένου ότι τα απονευρωμένα δόντια μακροπρόθεσμα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στα κατάγματα σε σύγκριση με τα ζωντανά δόντια.
Πρόγνωση
Ένα δόντι που έχει υποστεί απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία μπορεί να παραμείνει στο στόμα για όλη τη ζωή, αρκεί να παρακολουθείται τακτικά από τον οδοντίατρο.
Σε περίπτωση που το θεραπευμένο δόντι παρουσιάσει συμπτώματα τα οποία συνυπάρχουν με την παρουσία κλινικών ή και ακτινογραφικών ενδείξεων, τότε υπάρχουν 3 πιθανές θεραπείες, οι οποίες από την ηπιότερη προς την βαρύτερη για τον ασθενή είναι:
α) η επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας
β) η χειρουργική αφαίρεση του ακρορριζίου του δοντιού ή ακρορριζεκτομή και
γ) η εξαγωγή του δοντιού, η οποία αποτελεί την πιο ανεπιθύμητη αλλά και πιο σπάνια λύση του προβλήματος.
Γενικότερα όμως, οι επιπλοκές μετά από την απονεύρωση–ενδοδοντική θεραπεία είναι σπάνιες και συνήθως αντιμετωπίζονται όσο το δυνατόν συντηρητικότερα, με άριστα αποτελέσματα.
Ερωτήματα και απαντήσεις σχετικά με την Απονεύρωση-Ενδοδοντική Θεραπεία
Γιατί υπάρχει ανάγκη για απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία;
Μερικές φορές ο πολφός στο εσωτερικό ενός δοντιού ερεθίζεται ή μολύνεται. Αυτό μπορεί να προκληθεί από βαθιά φθορά (σάπισμα), επανειλημμένες οδοντιατρικές επεμβάσεις στο δόντι, κάποιο κάταγμα στο δόντι ή από κάποιο τραυματισμό στο δόντι.
Τι αναδεικνύει την ανάγκη για απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία;
Σημάδια που πρέπει να προσέξετε συμπεριλαμβάνουν πόνο, παρατετεμένη ευαισθησία σε ζεστά ή κρύα ερεθίσματα, πρήξιμο και χαλάρωση στα ούλα που περιβάλλουν το δόντι. Όμως μερικές φορές, δεν υπάρχουν προβλεπόμενα συμπτώματα.
Πώς σώζει το δόντι η απονεύρωση-ενδοδοντική θεραπεία;
Ο οδοντίατρος αφαιρεί τον ερεθισμένο ή μολυσμένο πολφό, καθαρίζει και διαμορφώνει με προσοχή το εσωτερικό του δοντιού και έπειτα γεμίζει και σφραγίζει την περιοχή. Κατόπιν θα τοποθετήσει μία στεφάνη ή άλλη επικάλυψη στο δόντι για να το προστατέψει και να το αποκαταστήσει πλήρως.
Θα νιώσω πόνο κατά την διάρκεια της θεραπείας;
Ενώ πολλοί ασθενείς μπορεί να νιώθουν έντονο πόνο πριν την επίσκεψη τους στον ενδοδοντικό, οι περισσότεροι αναφέρουν ότι όχι μόνο ανακουφίστηκαν από τον ενδοδοντικό αλλά επίσης ένιωσαν άνετα κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Για λίγες μέρες μετά από την ολοκλήρωση της θεραπείας, το δόντι μπορεί να παρουσιάζει κάποια ευαισθησία, ειδικότερα σε περιπτώσεις που υπήρχε πόνος ή μόλυνση πριν την επέμβαση. Αυτή η ανησυχία μπορεί να ανακουφισθεί με συνηθισμένα παυσίπονα ή με συντεταγμένη φαρκακευτική αγωγή. Ο ενδοδοντικός θα σας ενημερώσει πως να περιποιηθείτε το δόντι στο σπίτι.
Πόσο θα κοστίσει η θεραπεία;
Το κόστος διαφέρει ανάλογα με το πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα και ανάλογα ποιο δόντι αφορά. Οι γομφίοι είναι πιο δύσκολο να θεραπευθούν, κατά πρώτο γιατί είναι πολύριζα δόντια (3-4 ρίζες) και δεύτερον γιατί συχνά οι ρίζες είναι πολύ στενές και με κάμψεις. Επομένως χρειάζονται πολύ περισσότερες ώρες εργασίας και γιαυτό η αμοιβή είναι μεγαλύτερη.
Γενικά, η θεραπεία και η αποκατάσταση του φυσικού σας δοντιού είναι η πλέον συμφέρουσα επιλογή. Η μόνη άλλη λύση είναι να γίνει εξαγωγή του δοντιού και αντικατάσταση με μία γέφυρα, εμφύτευμα (bridge, implant, or removable partial denture) για να αποκατασταθεί η λειτουργία του μασήματος και να αποφευχθεί η ζημιά στα δόντια παραπλεύρως.
Θα χρειασθεί το δόντι ειδική φροντίδα ή συμπληρωματική αγωγή;
Δεν πρέπει να μασάτε ή να δαγκώνετε με το συγκεκριμένο δόντι οσότου έχει αποκατασταθεί πλήρως από τον γενικό σας οδοντίατρο, καθώς μπορεί να προκαλέσετε κάταγμα στο δόντι. Σε γενικές γραμμές, απλώς φροντίστε προσεκτικά την στοματική υγιεινή σας – βουρτίζοντας, καθαρίζοντας με οδοντικό νήμα και κάνοντας τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο για έλεγχο και καθαρισμό. Τα δόντια που έχουν υποστεί ενδοδοντική θεραπεία μπορούν να κρατήσουν πολλά χρόνια, ακόμα και μια ολόκληρη ζωή.
Πως μπορεί να δημιουργηθεί ανάγκη για συμπληρωματική θεραπεία;
Ένας νέος τραυματισμός, βαθειά φθορά (σάπισμα), ή ένα σφράγισμα που έχει είτε σπάσει είτε υποχωρήσει μπορεί να δημιουργήσει νέα μόλυνση στο δόντι. Σε μερικές περιπτώσεις, ο ενδοδοντικός μπορεί να ανακαλύψει πολύ στενούς ή απότομα κεκαμένους ριζικούς σωλήνες που θα έπρεπε να είχαν φροντισθεί κατά την διάρκεια της αρχικής θεραπείας. Τέλος, μερικές φορές ένα δόντι που έχει υποστεί ενδοδοντική θεραπεία μπορεί να χρειασθεί ενδοδοντική χειρουργική επέμβαση για να σωθεί.